Gerrit Dominicusz van Katwijk (1751 - 1798)
Geboorte en doop van Gerrit Dominicusz van Katwijk – 15 oktober 1751, Schiedam
Op 15 oktober 1751 werd in Schiedam een jongen ten doop gehouden met de naam Gerrit Dominicusz van Katwijk. Hij was de zoon van Dominicus Gerritsz van Katwijk, ook bekend als Minnekus, en Lijsbeth Wouterse. Zijn doop vond plaats in de Grote of Sint Janskerk, het centrale kerkgebouw van de stad sinds de Reformatie.
Vader Dominicus Gerritsz van Katwijk (1724–1778) was op twintigjarige leeftijd zelf hervormd gedoopt in 1747, wat erop duidt dat hij opgroeide in een katholiek huishouden maar als jongvolwassene koos voor aansluiting bij de gereformeerde kerk. Over de moeder Lijsbeth Wouterse weten we dat ze als kind van Hendrik Wouterse en Helena de Mooij rond 1729 is gedoopt in de Grote of Sint Janskerk te Schiedam. Haar achtergrond is minder bekend, maar zij was op het moment van de geboorte van haar zoon dus hoogstwaarschijnlijk ook aangesloten bij de hervormde kerk, gezien de doopplaats van Gerrit.
De doop van Gerrit Dominicusz vond plaats op 15 oktober 1751, vermoedelijk enkele dagen na zijn geboorte, zoals gebruikelijk was in de 18e eeuw. De doop werd voltrokken in de Grote of Sint Janskerk te Schiedam, het officiële protestantse kerkgenootschap van de Republiek.
De naam “Gerrit” verwijst direct naar zijn grootvader van vaderszijde, Gerrit Willemsz van Catwijk, waarmee een familietraditie van naamgeving wordt voortgezet.
Bij de doop waren twee getuigen aanwezig, Willem Gerritsz van Katwijk – de oom van vaderszijde, een broer van vader Dominicus. Zijn aanwezigheid duidt op nauwe familiebanden en het belang van verwantschap binnen de doopplechtigheid en Marijtje Messon – de tante, echtgenoot van Willem Gerritsz van Katwijk.
In de gereformeerde traditie hadden doopgetuigen geen godouderlijke functie zoals in de katholieke kerk, maar hun aanwezigheid onderstreepte de betrokkenheid van de gemeenschap en familie bij de opname van het kind in de kerk.
In tegenstelling tot een eerdere generatie (zoals zijn overgrootvader Gerrit Willemsz, die katholiek werd gedoopt), vond Gerrits doop plaats in de Nederlandse Hervormde Kerk. Deze gebeurtenis bevestigt de volledige overgang van deze familietak naar het gereformeerde geloof, waarmee ze zich schaarden onder het officiële geloof van de Republiek.
De hervormde doop was niet alleen een religieuze handeling, maar ook een burgerlijk belangrijke gebeurtenis. Het betekende:
- Toelating tot de kerkelijke gemeenschap;
- Opname in de maatschappelijke structuur van de stad; Een bevestiging van het wettige huwelijk van de ouders.
Gerrit Dominicusz van Katwijk vertegenwoordigt de zevende generatie in de lijn vanaf Willem Jacobsz Grau (\~1575), de vermoedelijke stamvader van de familie. Hij groeide op in een stadsmilieu waarin religie, familie en beroep sterk met elkaar verweven waren. Zijn doop markeert de stabilisatie van de gereformeerde identiteit van deze familietak, na een periode van religieuze wisseling in voorgaande generaties.
Nederduitsche Gereformeerde Gemeente – Doop Gerrit Dominicusz (1751).
Bron; SchiedamGEN (DTB – Doop – 0231 – 0161)
Huwelijk van Gerrit Dominicusz van Katwijk en Anna Fransdr Hasselaar
Op 23 december 1775 werd het huwelijk van Gerrit Dominicusz van Katwijk, 24 jaar oud, en Anna Fransdr Hasselaar, 23 jaar oud, ingeschreven voor het Gerecht van Schiedam. Na de driemaal afgekondigde huwelijksgeboden vond op 7 januari 1776 de kerkelijke inzegening plaats in de Nederduits Gereformeerde Gemeente (Grote of Sint-Janskerk) van Schiedam.
1. Het burgerlijk huwelijk – 23 december 1775
- Plaats – schepenzaal van het stadhuis op het Stadserf.
- Handeling – de schepenen tekenden de akte in het trouwboek der gerechten, waarmee het huwelijk rechtsgeldig werd verklaard.
Getuigen & toestemming
- Dominicus van Katwijk – vader van de bruidegom; trad op als eerste getuige en bevestigde zijn ouderlijke instemming.
- Cornelia Driesse – “moei” (tante) van de bruid; zij vertegenwoordigde de familie Hasselaar en legde eenzelfde consentverklaring af. (Een moei kon vaders- óf moederszuster zijn; in Schiedamse akten werd deze term gebruikt wanneer ouders afwezig of overleden waren, of wanneer een tante als voogdes optrad.)
2. De kerkelijke inzegening – 7 januari 1776
In de winterse Grote kerk stonden Gerrit en Anna vóór het koorhek, geflankeerd door hun twee getuigen.
- Schriftlezing – gewoonlijk *Genesis 2:24* en *Efeziërs 5:22-33* over de eenheid van man en vrouw.
- Trouwbelofte & zegen – na het bevestigende “Ja, ik” legde de predikant de handen op en sprak de huwelijkszegen.
- Psalmgezang – vaak Psalm 128 (“Welzalig hij die de Here vreest”) om huiselijk geluk af te smeken.
- Inschrijving lidmaten – het echtpaar werd als gehuwd koppel genoteerd in het lidmatenregister, waarmee zij toegang kregen tot avondmaal en diaconale steun.
Familie- en maatschappelijke achtergrond
Gerrit Dominicusz van Katwijk. Geboren in 1751, zoon van Dominicus van Katwijk en Lijsbet Wouterse.
Afkomst uit een Katwijks-Schiedamse familie van kuipers, sjouwers of schippers die in de jenever- en haringhaven werkten.
Anna Fransdr Hasselaar. Geboren ca. 1752, dochter van **Frans Hasselaar** (†) en en Jannetje Verduijn.
De familie Hasselaar had mogelijk banden met de Schiedamse mout- of branderijsector; vrouwen uit dit milieu waren vaak actief bij het spoelen van flessen of het zeven van mout. |
De aanwezigheid van Dominicus als vader-getuige benadrukte de continuïteit in de Van Katwijk-lijn; Cornelia Driesse fungeerde als familiewoordvoerder voor de bruid, wat duidt op het (tijdelijk) ontbreken van een ouderfiguur.
Juridische gevolgen en toekomst
- Goederenregime – zonder apart contract trad de *Hollandse gemeenschap van goederen* in werking.
- Huishouden – Gerrit en Anna betrokken vermoedelijk een huurhuis in de wijk rond de Lange Haven; Gerrit werkte in de haven- of brandersbedrijvigheid, Anna beheerde het huishouden en kon bijverdienen via thuiswerk.
Conclusie
Het huwelijk van Gerrit Dominicusz van Katwijk en Anna Fransdr Hasselaar weerspiegelt het laat-achttiende-eeuwse Schiedamse samenspel van burgerlijk gezag, gereformeerde kerk en familie-consent. Met zijn vader en haar tante als getuigen werd hun verbintenis niet enkel een persoonlijke overeenkomst, maar een bevestiging van familietraditie en sociale continuïteit in een stad waar jenever, havenarbeid en gereformeerde levenswijze het maatschappelijk weefsel vormden.
Anna Fransdr Hasselaar
Anna Fransdr, dochter van Frans Hasselaar en Jannetje Verduijn is gedoopt op 2 juli 1752 in Schiedam. Getuigen van het huwelijk waren Aelbregt van der Hoek, Anna Maria Vermeulen en Cornelia Verduijn.
Nederduitsche Gereformeerde Gemeente – Trouwen Gerrit Dominicusz en Anna Fransdr (1676).
Bron; SchiedamGEN (DTB – Trouw – 0266 – 0079)
Gerechten van Schiedam – Trouwen Gerrit Dominicusz en Anna Fransdr (1775)
Bron; SchiedamGEN (DTB – Trouw – 0723 – 0068)
Kinderen van Gerrit Dominicusz en Anna Fransdr
- Dominicus Gerritsz van Katwijk, geboren in 1776 en gedoopt op 28 juni 1776 in Schiedam. Dominicus is op 2-jarige leeftijd overleden op 20 oktober 1778 in Schiedam.
- Frans Gerritsz van Katwijk, geboren in 1777 en gedoopt op 09 november 1777 in Schiedam. Frans is op 6-jarige leeftijd overleden op 29 december 1783 in Schiedam.
- Elizabeth Gerritsz van Katwijk (Catwijk), geboren in 1779 en gedoopt op 14 november 1779 in Schiedam.
- Cornelis Gerritsz van Katwijk, geboren in 1782 en gedoopt op 20 februari 1782 in Schiedam. Cornelis is op 1-jarige leeftijd overleden op 29 december 1783 in Schiedam.
- Frans Gerritsz van Katwijk, geboren in 1785 en gedoopt op 23 oktober 1785 in Schiedam.
- Cornelia Gerritsdr van Katwijk, geboren in 1778 en gedoopt op 18 mei 1788 in Schiedam.
- Gerrit Gerritsz van Katwijk, geboren op 18 november 1794 in Schiedam. Gerrit is overleden op 29 augustus 1795 in Schiedam, 9 maanden oud.
Overlijden Gerrit Dominicusz van Katwijk
Gerrit Dominicusz is overleden op 3 juli 1798 in Schiedam, 46 jaar oud en is begraven op 8 juli 1798 aldaar. Anna Fransdr is overleden op 23 januari 1796 in Schiedam, 43 jaar oud en begraven aldaar.
Klapper op begraven 1648-1811 Schiedam.
Bron: FamilySearch