Dirk van Katwijk (1871 - 1942)

Huwelijk van Dirk van Katwijk en Johanna Dorst
Op 18 november 1897 vond in de gemeente Alkemade, gelegen in Zuid-Holland, het burgerlijk huwelijk plaats tussen Dirk van Katwijk, een ongeveer 26-jarige houtzager, en Johanna Dorst, een jonge vrouw van ongeveer 21 jaar oud, geboren in de Haarlemmermeer. De plechtigheid werd voltrokken in het raadhuis van Alkemade door of namens de burgemeester, in aanwezigheid van vier wettige getuigen, conform de Burgerlijke Stand-wetgeving van het Koninkrijk der Nederlanden.

1. De bruidegom – Dirk van Katwijk
Dirk van Katwijk was ten tijde van zijn huwelijk 26 jaar oud. Hij oefende het beroep van houtzager uit en was woonachtig in Zoeterwoude, een dorp ten zuidoosten van Leiden dat in die periode een agrarisch en ambachtelijk karakter had. Houtzagerijen en de bijbehorende bedrijvigheid waren er niet ongewoon, zeker gezien de behoefte aan hout voor woningbouw, scheepsbouw en landbouw. Zijn beroep suggereert fysieke arbeid in de houtverwerking, wat wijst op een ambachtelijk geschoolde achtergrond.
Dirk was na het overlijden van zijn moeder Maaike op 9 februari 1889 blijven wonen bij het gezin Botterman (lees meer hierover op de website van Maaike).

2. De bruid – Johanna Dorst
Johanna Dorst, de aanstaande bruid, was geboren op 14 augustus 1876 in de gemeente Haarlemmermeer, een droogmakerij en jonge poldergemeente die halverwege de 19e eeuw was ontstaan door de drooglegging van het Haarlemmermeer. Ze was bij haar huwelijk 21 jaar oud.
Johanna was een dochter van Corstiaan Dorst, van beroep schipper, en Jacoba Vlugt. De vermelding van het beroep van haar vader als schipper suggereert dat Johanna opgroeide in een gezin dat verbonden was met het water – mogelijk met transport, binnenvaart of visserij – beroepen die veelvuldig voorkwamen in deze regio, doorsneden door vaarten en plassen.
Er zijn geen aanwijzingen dat Johanna bij haar huwelijk reeds een beroep uitoefende, wat gebruikelijk was voor jonge vrouwen van haar leeftijd in die tijd. Het huwelijk zal naar verwachting de start hebben gevormd van haar rol als huisvrouw binnen het nieuwe gezin.

3. De huwelijksplechtigheid
De huwelijksvoltrekking vond plaats op donderdag 18 november 1897, in het gemeentehuis van Alkemade. Alkemade was in die tijd een kleine landelijke gemeente met verspreide dorpskernen zoals Rijpwetering, Oud Ade en Nieuwe Wetering.
De ambtenaar van de burgerlijke stand las voor uit de Burgerlijke Wetgeving betreffende het huwelijk en stelde beide partijen de wettelijk verplichte vragen omtrent hun instemming met het huwelijk. Na het bevestigend beantwoorden daarvan werd het huwelijk rechtsgeldig voltrokken en in het register van de Burgerlijke Stand ingeschreven.

4. De getuigen
Zoals wettelijk voorgeschreven waren bij het huwelijk vier meerderjarige getuigen aanwezig, die hun identiteit en relatie tot het bruidspaar in de akte lieten opnemen:
Dirk Botterman, 53 jaar oud, houtzager, wonende te Zoeterwoude. De levenspartner of samenwonende van zijn moeder Maaike Rombout. 
Simon van Katwijk, 23 jaar oud, metselaar, wonende te Zoeterwoude. De broer van de bruidegom, wat de familieband binnen de plechtigheid benadrukt. Zijn beroep als metselaar wijst op een ambachtelijke achtergrond binnen dezelfde sociale klasse.
Hendrik Naderman, 74 jaar oud, winkelier, eveneens woonachtig te Zoeterwoude. Een oudere bekende, mogelijk een buurman of gerespecteerd dorpsgenoot van het gezin Van Katwijk of Dorst.
Johannes Hermanus Gelker, 35 jaar oud, koopman, woonachtig in Zoeterwoude. Vermoedelijk een relatie uit het netwerk van de bruidegom of diens familie, met een achtergrond in de handel.
De aanwezigheid van deze getuigen bevestigt de maatschappelijke inbedding van het jonge bruidspaar in de lokale gemeenschap van Zoeterwoude en Alkemade.

5. Historische en sociale context
Dit huwelijk vond plaats in een tijd waarin de Nederlandse samenleving sterk gericht was op de instituties van gezin, arbeid en kerk. Het huwelijk was niet enkel een persoonlijke verbintenis, maar ook een formele en sociale stap naar volwassenheid en zelfstandigheid. De beroepen van het bruidspaar en hun getuigen tonen een doorsnee beeld van de ambachtelijke middenklasse in Zuid-Holland rond 1900: ambachtslieden, handelaars, schippers en winkeliers, allen ingebed in een kleinschalige maar hechte gemeenschap.
De gemeenten Zoeterwoude, Haarlemmermeer en Alkemade vormden tezamen een driehoek waarin zich economische, sociale en familiale verbindingen afspeelden, zoals dit huwelijk illustreert. De vermelding van beroepen en adressen in de akte geeft inzicht in de sociale structuur en mobiliteit binnen deze kringen.

Conclusie
Het huwelijk van Dirk van Katwijk en Johanna Dorst op 18 november 1897 te Alkemade was een formeel, goed gedocumenteerd en sociaal verankerd moment in het leven van twee jonge mensen uit de ambachtelijke klasse. Hun huwelijk werd bekrachtigd in aanwezigheid van vier getuigen, waaronder familieleden en kennissen, en vormt een treffend voorbeeld van de manier waarop huwelijken in deze periode de sociale en economische structuren van lokale gemeenschappen weerspiegelden.